Waarom taal ertoe doet

‘Uw spraak verraadt u’ , is een oud Nederlands gezegde.

Nog maar pas geleden viel het mij op hoe de taal in Zorgland geïnfecteerd is door een virus. Het is een sluipend virus, dat iets doodt. Het is uiteindelijk een virus dat we allemaal kunnen oplopen als we niet oppassen. Het ergste is, dat we dit virus gewoon onbewust oplopen. We hoeven er niets voor te doen. Het virus komt binnen via onze oren. Het is wat ik noem het “onbewuste luistervirus”. Het virus heeft moderne wortels, maar het is niet nieuw, het lijkt aan een oude stam ontsprongen te zijn. Met een gladde of scherpe tong heeft het niets te maken. Integendeel, zelfs de meest goedbedoelende mensen worden erdoor besmet.

Ik realiseerde me dit toen ik laatst bij een MDO- bespreking zat. Ik zat zomaar intensief te luisteren en het viel me op dat een dokter, een verpleegkundige en een psycholoog binnen een uur, op verschillende manieren weliswaar, spraken over: “ zorg leveren” , dat de “zorg geleverd wordt” en “de familie kan die zorg niet leveren” .

Ik val over dat woord “zorg leveren”. Vroeger heette het “ zorg verlenen” …  Het had in mijn ogen iets menselijks: van de ene mens tot de ene mens probeerde je zorg te geven die de andere mens goed deed. Het had iets onvoorwaardelijks, omdat je mens was. Sterker nog, omdat je samen mens was en het je zelf ook zomaar kon gebeuren dat je afhankelijk zou worden, daarom was zorgen voor elkaar een menselijk gebeuren, een menselijke plicht.

Nu, in het woord zorg leveren klinkt mij een ander concept door: namelijk de mens als zorgconsument, de zorg als product en de zorgleverancier die de productiemiddelen  (i.e. de verpleegkundigen, de verzorgenden, de artsen en specialisten) in huis heeft en daarvoor dik betaald mag worden. Dan “ leveren we zorg” , vooral kwalitatief hoogstaand en excellerend. Alles wordt afgevinkt tot op het hoogste niveau, zowel qua financiën als qua kwaliteitsstandaarden en qua productiviteit.

Taal doet ertoe… het dringt door als een virus. Vergis ik me als er nauwelijks nog menselijkheid in de Zorgland mag zijn? Vergis ik me wanneer ik zeg dat zorgeconomen louter kijken naar de economische processen en minder geïnteresseerd zijn in de werkelijke gevoelens van mensen, in de afhankelijkheid die sterker wordt dan ooit tevoren: een afhankelijkheid van de onzichtbare “ werking van de markt”, de “ onzichtbare sturing”  door zorgverzekeraars en de “sprinkhanen” die de markt leegeten en vervolgens verder trekken en de zorg voor mensen in ellende achterlaten, terwijl zij zelf hun zakken hebben gevuld met het geld dat de mensen die premie betalen hebben opgebracht? Bizar toch, of vergis ik me, dat ziekenhuizen failliet gaan en mensen met een stalen gezicht durven beweren dat dat iets anders is dan het failliet van de banken?

Het is primair een moreel failliet van een samenleving en een politiek die buigt voor een gouden kalf.

Taal doet ertoe… en ik zou wensen dat barmhartigheid en liefde weer hun intrede doen, compassie en mededogen, dat mensen elkaar weer als mensen gaan zien en behandelen, zodat de dokter, de verpleegkundige, de verzorgster, de medewerker op welk niveau dan ook zich niet hoeft te voelen als een louter productiemiddel aan de band van de voorbijgaande zieken en zorgbehoeftigen die ‘ toch wel genoeg betalen’  om uiteindelijk daarvoor terug te krijgen dat hun premies nogmaals worden verhoogd en de zorg wordt teruggebracht tot “ wat noodzakelijk is” om de “ zorg betaalbaar te houden” . De essentiële vraag is dan: Voor wie is wat noodzakelijk? En hoe betaalbaar moet de zorg zijn om hoge salarissen uit te keren aan mensen die diezelfde zorg de afgrond in helpen?

Taal doet ertoe…


Over de auteur

Sorry

De versie van de browser die je gebruikt is verouderd en wordt niet ondersteund.
Upgrade je browser om de website optimaal te gebruiken.